فشار روانی در سازمان

با توجه به اینکه پدیده فشار روانی (استرس) به عنوان یک واقعیت بلامنازع قرن حاضر بر سلامت جسمی- روانی فرد و نحوه عملکرد او در زندگی و محل اشتغال او و همچنین بر رشد، بقا و بهبود سازمان اثرات مثبت و منفی کوتاه مدت و بلند مدت بسیاری را باعث می گردد، شناخت دقیق و به موقع عوامل فشارزا و آمادگی در پیشگیری و مقابله با آن از جمله وظایف اساسی افراد و سازمان های پویا است. با هدف فراهم آوردن چنین شناختی، در این مقاله، پس از تعریف فشار رونی از دیدگاه روانشناسان و اندیشمندان مدیریت و توجه به رویکردهای زیستس و شناختی آن، منابع چهارگانه فشار روانی- شخصی، خانوادگی، سازمنی و خارج از سازمان مورد توجه قرار گرفته است. در بررسی منابع شخصی، عواملی نظیر عدم وجود مهارت لازم وکافی، کم حوصلگی، عدم توانایی لازم در ادراک مطالب، ناتوانی در کنترل، ضعف جسمانی- روانی، عدم اعتقاد به عوام فریبی، تحولات مهم زندگی شخصی، تعدد مسئولیت ها وبالاخره نوع شخصیت مورد امعان نظر واقع شده است. منابع خانوادگی فشار روانی نیز با ستناد به پژوهش های انجام شده یررسی شده است و پیشنهاد شده که چون منابع خانوادگی فشار روانی از فرهنگ متأثر می باشند و به سادگی نیز از منابع دیگر قابل تفکیک نیستند، لذا در جامعه ما مورد توجه بیشتر قرار می گیرند. منابع سازمانی فشار روانی از چهار جنبه اساسی یعنی سیاست ها، ساختار، فرآیندها و بالاخره شرایط فیزیکی سازمان مورد بحث قرار گرفته است. در بحث پیرامون منابع خارج از سازمان، به اثر تغییر و تحولات اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی و تهدیدهای حاصل از آنها اشاره شده است سپس در توصیف و تبیین مراحل فشار روانی، دیدگاه زیستس هانس سلیه در مورد واکنش بدن به منابع فشار روانی در سه مرحله، مقاومت و فرسودگی و در  نهایت تحلیل رفتگی مورد بحث قرار گرفته است. نکته اساسی آن است که فشار روانی که نتیجه تعامل فرد و محیط است پدیده ای پیچیده است و بر حسب اینکه شرایط موجود چه باشد، چگونه ادراک و تفسیر شود و به چه نحو با آن مقابله شود، اثرات مثبت و منفی گوناگون بر افراد و سازمان خواهد داشت. از این رو نیز، تشخیص به موقع و دقیق منابع فشار روانی، شناخت چگونگی تإثیر عوامل فشارزا بر افراد مختلف، تجزیه و تحلیل هزینه های شخصی و سازمانی حاصل از منابع روانی و بالاخره مدیریت صحیح آن از الزامات زندگی در آستانه قرن بیست ویکم